काठमाडौं । अमेरिकी राष्ट्रपति डोनाल्ड ट्रम्पले चीनबाट आयात हुने वस्तुहरूमा नयाँ ट्यारिफ दर लागु गर्न ९० दिनको समय दिएका छन्, जबकि भारतबाट आउने उत्पादनहरूमा लाग्ने ट्यारिफ पहिल्यै लागु भइसकेको छ । र, रुसबाट तेल खरिद गरेको भन्दै अर्को २५ प्रतिशत ट्यारिफ घोषणा भइसकेको छ ।
यदि सम्झौता हुन नसकेमा आगामी २७ अगस्टदेखि भारतमा ५० प्रतिशत ट्यारिफ तत्काल प्रभावकारी हुनेछ, जुन विश्वमा कुनै पनि देशमाथि लगाइएको सबैभन्दा उच्च ट्यारिफ हुनेछ ।
अमेरिकी मिडिया र रणनीतिक विज्ञहरूका अनुसार, यो कदम केवल आर्थिक मात्र नभई राजनीतिक र कूटनीतिक सन्तुलन कायम गर्ने प्रयास हो ।
अमेरिकी व्यापार प्रतिनिधि कार्यालय (यूएसटीआर)का एक वरिष्ठ अधिकारीका अनुसार, चीनसँग व्यापार वार्ता अन्तिम चरणमा छ । साथै, ९० दिनको समयसीमा दुवै पक्षलाई आपसी सम्झौतामा पुग्नका लागि दिइएको छ ।
भारतसँगको अमेरिकी व्यापार घाटा चीनको जस्तो पनि ठूलो छैन । चीनले बौद्धिक सम्पत्ति, प्रविधि हस्तान्तरण र कृषि आयातमा सहुलियत प्रदान गरोस् भन्ने अमेरिका चाहन्छ । यसको अर्थ ट्रम्प प्रशासनले टकरावको सट्टा सहुलियतहरूको बदलामा राजनीतिक लाभ लिनका लागि चीनसँग सम्झौताको सम्भावना खुला राख्न चाहन्छ ।
द वाल स्ट्रीट जर्नलको रिपोर्टअनुसार भारतसँगको अमेरिकी व्यापार घाटा चीनको जस्तो ठूलो छैन, तर ट्रम्प प्रशासनले यो कदमलाई कम राजनीतिक जोखिमयुक्त ठान्छ ।
भारतमा ट्यारिफ लागु गर्नाले अमेरिकी उद्योगहरूलाई प्रशासन संरक्षणवादप्रति गम्भीर छ भन्ने सन्देश जान्छ जबकि चीनसँग सौदाबाजीका लागि समय बाँकी रहन्छ ।
विज्ञहरूका अनुसार, भारतसँग चीनजस्तो आक्रामक जवाफी क्षमता छैन र अमेरिकी बजारमा उसको निर्भरता बढी भएकाले तत्काल ट्यारिफ लागु गर्न सजिलो थियो ।
कार्नेगी एन्डोमेन्ट फर इन्टरनेसनल पिसकी वरिष्ठ शोधकर्ता मिलानी बर्माले यो धारणालाई आंशिक रूपमा सही ठान्छिन् । ट्रम्प प्रशासनको लक्ष्य अमेरिकी उपभोक्ताले स्वदेशी उत्पादन नबढेसम्म सस्तो विकल्पका रूपमा रहेका चिनियाँ वस्तुहरू लिइरहुन् भन्ने रहेको उनको भनाइ छ ।
ब्रुकिङ्स इन्स्टिच्युसनका अर्थशास्त्री एडवर्ड एल्डेन भारतमा तत्काल ट्यारिफ र चीनलाई समय दिनु अमेरिकाको दोहोरो रणनीति भएको बताउँछन् ।
अमेरिकी बजारमा पहुँच अब राजनीतिक सौदाबाजीमा निर्भर हुने बताइएको छ । यसले एकातर्फ चीनबाट सहुलियत लिने र अर्कोतर्फ भारतलाई कडा सन्देश दिनेछ । यो रणनीतिले एसिया–प्रशान्त क्षेत्रको आर्थिक समीकरणमा पनि प्रभाव पार्न सक्छ, जहाँ भारत पहिलेदेखि नै एक ठूलो शक्ति हो । एजेन्सी
